Chào các bạn, tôi là Trần Duy Thuận đây. Trong thế giới vận tải biển, việc quản lý và tối ưu hóa chi phí logistics là yếu tố sống còn quyết định đến lợi nhuận của một lô hàng. Tuy nhiên, có những loại phụ phí phát sinh mà nếu không hiểu rõ, chúng có thể “bào mòn” lợi nhuận của bạn một cách nhanh chóng. Hôm nay, với vai trò một chuyên gia đã và đang hoạt động trong chuỗi cung ứng (supply chain) nhiều năm, tôi sẽ cùng các bạn “mổ xẻ” một trong những nhóm chi phí phức tạp nhất: Demurrage, Detention và Storage.
Sự nhầm lẫn giữa phí DEM, DET và phí lưu bãi là một trong những nguyên nhân chính gây đội chi phí không đáng có. Hãy cùng tôi làm sáng tỏ vấn đề này.
1. Demurrage là gì? Hiểu đúng bản chất của Phí DEM
Một cách đơn giản nhất, Demurrage (thường gọi tắt là phí DEM) là khoản phí phạt do hãng tàu (shipping line) thu đối với chủ hàng vì đã để container chứa hàng chiếm dụng vị trí tại cảng, bãi hoặc kho (terminal) của họ quá thời gian miễn phí quy định.
- Ai thu phí? Luôn nhớ rằng, Hãng tàu là người thu phí DEM, không phải cảng.
- Mục đích: Phí DEM không phải là một loại phí dịch vụ mà là một loại phí phạt. Các hãng tàu áp dụng nó để khuyến khích chủ hàng nhanh chóng làm thủ tục lấy hàng, qua đó giúp giải phóng mặt bằng tại các cảng biển và quan trọng hơn là tăng tốc độ quay vòng vỏ container – tài sản quý giá của họ. Đây là một trong những loại local charges (phí địa phương) phổ biến mà bất kỳ nhà nhập khẩu nào cũng cần biết.
2. “Bóc tách” các loại phí dễ nhầm lẫn: Demurrage and Detention, Storage Charge
Đây là phần cốt lõi gây ra nhiều nhầm lẫn nhất. Để phân biệt DEM DET và Storage Charge một cách rạch ròi, tôi đã tổng hợp trong bảng so sánh dưới đây. Việc hiểu rõ về demurrage and detention là cực kỳ quan trọng.
| Tiêu chí | Demurrage (DEM) | Detention (DET) | Storage Charge (Phí Lưu Bãi) |
|---|---|---|---|
| Bản chất | Phạt vì chậm lấy container có hàng ra khỏi cảng. | Phạt vì chậm trả vỏ container rỗng sau khi đã dỡ hàng. | Phí dịch vụ cho việc lưu container trên mặt bằng của cảng. |
| Đối tượng thu phí | Hãng tàu (Shipping Line) | Hãng tàu (Shipping Line) | Cảng (Port) hoặc Đơn vị khai thác cảng |
| Nơi phát sinh | Tại cảng, bãi, depot của hãng tàu. | Tại kho riêng của khách hàng (ngoài cảng). | Tại bãi của cảng. |
| Khi nào áp dụng (Hàng Nhập) | Từ lúc container dỡ khỏi tàu đến khi kéo ra khỏi cảng. | Từ lúc kéo container khỏi cảng đến khi trả vỏ rỗng về bãi. | Từ lúc container hạ bãi đến khi kéo ra khỏi cảng. |
Ghi nhớ quan trọng: Trong trường hợp bạn chậm làm thủ tục lấy hàng nhập khẩu, bạn hoàn toàn có thể phải trả cả phí DEM (cho hãng tàu) và phí Storage (cho cảng) cùng một lúc cho cùng một khoảng thời gian.
3. Ví dụ thực tế: Vòng đời lô hàng và cách các loại phí phát sinh
Để hiểu rõ làm sao để tránh phí demurrage, chúng ta cần xem nó phát sinh như thế nào qua một ví dụ thực tế.
Kịch bản:
- Lô hàng: 1 container hàng khô nhập từ Singapore về cảng Cát Lái, TPHCM.
- ETA (Estimated Time of Arrival): Tàu dự kiến cập cảng ngày 01/08/2025.
- Free Time:
- Hãng tàu cho: 7 ngày DEM và 7 ngày DET miễn phí.
- Cảng Cát Lái cho: 5 ngày lưu bãi (Storage) miễn phí.
Tình huống 1: Trục trặc Vận đơn (Bill of Lading)
Do sai sót trên vận đơn, mãi đến ngày 10/08/2025 bạn mới hoàn tất thủ tục hải quan để nhận lệnh giao hàng (D/O) và kéo container ra khỏi cảng.
- Phân tích: Lô hàng lưu tại cảng 10 ngày (từ 01/08 đến 10/08).
- Tính phí DEM (cho Hãng tàu):
- Miễn phí 7 ngày (hết ngày 07/08).
- Số ngày tính phí DEM: 3 ngày (08, 09, 10/08).
- Tính phí Storage (cho Cảng):
- Miễn phí 5 ngày (hết ngày 05/08).
- Số ngày tính phí lưu bãi: 5 ngày (06, 07, 08, 09, 10/08).
- Kết quả: Bạn phải trả phí DEM 3 ngày và phí Storage 5 ngày.
Tình huống 2: Vấn đề với Container Lạnh (Reefer Container)
Giả sử đây là một container lạnh, thời gian miễn phí DEM và Storage thường chỉ là 3 ngày. Nếu bạn cũng lấy hàng ra vào ngày 10/08, chi phí sẽ tăng lên rất nhiều.
- Phí DEM: 7 ngày tính phí.
- Phí Storage: 7 ngày tính phí.
4. Free Time là gì? “Chìa khóa vàng” để kiểm soát chi phí
Free Time là gì? Đó là khoảng thời gian miễn phí mà hãng tàu và cảng cho phép bạn sử dụng container và mặt bằng của họ mà không bị tính phí. Hết thời gian này, các khoản phí phạt sẽ bắt đầu được tính.
- DEM/DET Free Time: Do hãng tàu quyết định và có thể đàm phán được, đặc biệt nếu bạn là khách hàng lớn hoặc làm việc qua một công ty giao nhận (forwarder) có sản lượng tốt.
- Storage Free Time: Do cảng quy định, thường là cố định và khó thay đổi hơn.
5. Hướng dẫn cách tính phí Demurrage (DEM) & Detention (DET)
Câu hỏi “cách tính phí demurrage” được rất nhiều người quan tâm. Quy tắc chung là phí được tính theo ngày và áp dụng biểu giá LŨY TIẾN.
Ví dụ biểu phí DEM của một hãng tàu (tham khảo):
| Giai đoạn (quá hạn) | Đơn giá/ngày (Cont 20′) | Đơn giá/ngày (Cont 40′) |
|---|---|---|
| Ngày 1 – 3 | 25 USD | 50 USD |
| Ngày 4 – 7 | 40 USD | 80 USD |
| Từ ngày 8 trở đi | 60 USD | 120 USD |
Nếu bạn quá hạn 5 ngày cho một container 40′, bạn sẽ phải trả:
(3 ngày x 50 USD) + (2 ngày x 80 USD) = 150 USD + 160 USD = 310 USD.
6. Nguyên nhân và các giải pháp phòng tránh hiệu quả
Để trả lời câu hỏi làm sao để tránh phí demurrage, bạn cần tập trung vào các giải pháp ứng với từng nguyên nhân gốc rễ.
- Nguyên nhân: Vướng mắc chứng từ & Thủ tục hải quan.
- Giải pháp: Luôn kiểm tra kỹ bộ chứng từ (Vận đơn, Invoice, Packing List, C/O…) trước khi tàu cập cảng. Chuẩn bị trước các giấy phép chuyên ngành nếu có.
- Nguyên nhân: Phối hợp nội bộ và đối tác kém.
- Giải pháp: Ngay khi nhận được Giấy báo hàng đến (Arrival Notice), hãy lập tức thông báo và lên kế hoạch với bộ phận kho và đơn vị vận tải. Một chuỗi cung ứng hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng.
- Nguyên nhân: Các vấn đề về thanh toán hoặc chứng từ gốc.
- Giải pháp: Đảm bảo dòng tiền thanh toán cho nhà cung cấp đúng hạn. Ưu tiên đàm phán sử dụng các hình thức giải phóng hàng linh hoạt như Telex Release hoặc Seaway Bill thay vì chờ đợi vận đơn gốc được gửi từ nước ngoài về.
Kết luận
Việc hiểu rõ DEM là gì, phân biệt nó với DET và Storage không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn là một kỹ năng quản trị quan trọng. Nắm vững các khái niệm này giúp bạn chủ động hơn trong việc lập kế hoạch, dự toán chi phí và đưa ra các quyết định sáng suốt để tối ưu hóa chi phí logistics, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp của mình.
Nguồn tham khảo (References)
Để đảm bảo tính chính xác và khách quan cho các thông tin trong bài viết, tôi đã tham khảo và xác thực từ các nguồn uy tín trong ngành:
- Maersk: Một trong những hãng tàu lớn nhất thế giới, cung cấp định nghĩa và chính sách rõ ràng về Demurrage và Detention.
Link: https://terms.maersk.com/dnd - IncoDocs: Cổng thông tin cung cấp tài liệu và giải thích các thuật ngữ thương mại quốc tế.
Link: https://incodocs.com/blog/demurrage-vs-detention-charges/
