Chào bạn, tôi là Trần Duy Thuận đây. Bạn nhập khẩu một lô hàng từ nước ngoài về. Hàng hóa bên trong hoàn hảo, chứng từ đầy đủ. Nhưng khi mở container kiểm hóa, Hải quan lập biên bản vi phạm hành chính, phạt bạn 10 – 20 triệu đồng, thậm chí yêu cầu TÁI XUẤT (trả hàng về nước).
Lý do? Trên thùng carton đựng hàng thiếu dòng chữ: “Made in China” hoặc không ghi “Tên nhà nhập khẩu tại Việt Nam”.
Trong bối cảnh Nghị định 111/2021/NĐ-CP và Nghị định 128/2020/NĐ-CP đang được thực thi gắt gao, vấn đề Nhãn mác hàng hóa (Shipping Marks / Labels) đã trở thành “bãi mìn” pháp lý lớn nhất của các doanh nghiệp nhập khẩu.
Bài viết này sẽ cung cấp checklist những thông tin BẮT BUỘC phải dán trên kiện hàng để bạn đi qua cửa Hải quan một cách an toàn nhất.
Phân biệt Shipping Marks và Nhãn hàng hóa
Trong thực tế, người ta hay gọi chung là “Shipping Mark”, nhưng cần phân biệt rõ hai loại tem dán trên thùng hàng:
1. Shipping Marks (Ký mã hiệu vận chuyển)
Đây là các thông tin phục vụ cho việc giao nhận và logistic. Mục đích là để công nhân cảng/kho nhìn vào biết hàng của ai, xử lý thế nào.
- Nội dung thường có: Tên người nhận (Consignee), Số thứ tự kiện (1/100, 2/100…), Cảng đến (Hai Phong Port…), Kích thước, Trọng lượng.
- Biểu tượng hướng dẫn (Handling Marks): Hình cái ly (hàng dễ vỡ), hình cái ô (tránh mưa), hình mũi tên (hướng lên trên).
2. Nhãn hàng hóa (Goods Label) – Rủi ro pháp lý nằm ở đây!
Đây là các thông tin phục vụ cho quản lý nhà nước (Hải quan) và người tiêu dùng. Mục đích là để truy xuất nguồn gốc và chịu trách nhiệm về sản phẩm.
- Nội dung bắt buộc: Tên hàng, Xuất xứ, Tên nhà sản xuất, Tên nhà nhập khẩu.
- Quy định: Bắt buộc phải có trên bao bì thương phẩm (lẻ) VÀ bao bì vận chuyển (thùng carton ngoài) nếu bao bì ngoài che khuất bao bì trong.
“Bộ Tứ” thông tin Bắt buộc trên Nhãn (Theo Nghị định 111)
Theo pháp luật Việt Nam hiện hành, bất kỳ hàng hóa nhập khẩu nào cũng phải thể hiện các thông tin sau trên nhãn gốc (bằng tiếng nước ngoài hoặc tiếng Việt) trước khi hàng về đến cửa khẩu Việt Nam:
1. Tên hàng hóa (Name of Goods)
Phải ghi rõ tên cụ thể (ví dụ: “Electric Fan” thay vì chỉ ghi mã số “Model X123”).
2. Xuất xứ hàng hóa (Origin) – Quan trọng nhất
Phải ghi rõ nước sản xuất. Các cụm từ được chấp nhận: “Made in…”, “Produced in…”, “Origin:…”.
Cảnh báo: Nếu không ghi xuất xứ -> Phạt tiền + Tịch thu/Tái xuất. Nếu ghi sai xuất xứ (Gian lận) -> Truy cứu trách nhiệm hình sự.
3. Tên và Địa chỉ của Nhà sản xuất (Manufacturer)
Ghi rõ tên công ty và địa chỉ ở nước ngoài chịu trách nhiệm về hàng hóa.
4. Tên và Địa chỉ của Nhà nhập khẩu (Importer)
Đây là điểm mới và nhiều người hay quên nhất. Trên thùng hàng PHẢI có tên và địa chỉ của công ty bạn (người mua tại Việt Nam).
Mẹo: Hãy yêu cầu người bán in sẵn dòng chữ: “Imported by: [Tên công ty bạn] – [Địa chỉ công ty bạn]” lên Shipping Mark dán ngoài thùng.
Nhãn phụ (Sub-label) – Phao cứu sinh cho hàng nhập khẩu
Hàng nhập khẩu về Việt Nam thường có nhãn gốc bằng tiếng Anh/Trung/Nhật… Luật quy định khi lưu thông trên thị trường Việt Nam phải có Nhãn phụ bằng tiếng Việt.
Nội dung nhãn phụ:
Dịch toàn bộ các nội dung bắt buộc từ nhãn gốc sang tiếng Việt và bổ sung các thông tin còn thiếu (như Hướng dẫn sử dụng, Ngày sản xuất, Hạn sử dụng, Thông số kỹ thuật, Cảnh báo an toàn…).
Thời điểm dán nhãn phụ:
- Tốt nhất: Gửi file thiết kế nhãn phụ cho người bán ở nước ngoài nhờ họ in và dán ngay tại kho xuất. Về đến Việt Nam là thông quan ngay.
- Chấp nhận được: Hàng về đến cảng Việt Nam (chưa thông quan) -> Doanh nghiệp đăng ký làm thủ tục dán nhãn phụ tại kho bãi cảng/kho ngoại quan trước khi hoàn thành thủ tục hải quan.
Hậu quả nếu Vi phạm về Nhãn mác (Nghị định 128)
Nếu Hải quan kiểm hóa và phát hiện hàng không có nhãn, nhãn sai hoặc thiếu thông tin, bạn sẽ đối mặt với:
- Phạt tiền: Mức phạt từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng tùy theo trị giá lô hàng (Theo Nghị định 128/2020/NĐ-CP).
- Buộc khắc phục hậu quả: Bạn phải đứng dưới sự giám sát của Hải quan để dán lại tem nhãn cho toàn bộ lô hàng tại cảng (tốn phí nhân công, phí lưu kho bãi cực cao).
- Buộc Tái xuất (Re-export): Đối với các lỗi nghiêm trọng như không chứng minh được xuất xứ, hàng giả mạo xuất xứ, hoặc hàng hóa thuộc danh mục cấm mà không có nhãn mác rõ ràng. Đây là mức phạt “đau đớn” nhất.
Checklist “An toàn” cho Chủ hàng
Để tránh mọi rắc rối, hãy gửi yêu cầu này cho nhà cung cấp (Supplier) mỗi khi đặt hàng:
- ✅ Vị trí dán: Dán ở mặt bên hoặc mặt trước thùng carton/pallet (nơi dễ nhìn thấy). Không dán dưới đáy thùng.
- ✅ Chất lượng tem: Dùng loại decal khó rách, mực in không phai, dính chắc chắn (không dùng giấy A4 dán băng dính sơ sài dễ bị bong).
- ✅ Thông tin: Soát kỹ 4 mục bắt buộc (Tên hàng, Xuất xứ, Nhà SX, Nhà NK).
- ✅ Đồng nhất: Thông tin trên nhãn phải KHỚP 100% với thông tin trên Chứng từ (Invoice, Packing List, C/O).
Kết luận
Chi phí cho một chiếc tem nhãn chỉ vài trăm đồng, nhưng cái giá phải trả cho việc thiếu nó là hàng chục triệu đồng và uy tín của doanh nghiệp.
Lời khuyên: “Hãy coi Shipping Mark là một phần của Hợp đồng ngoại thương. Luôn yêu cầu đối tác chụp ảnh tem nhãn thực tế đã dán lên kiện hàng gửi cho bạn duyệt (approve) trước khi cho hàng lên tàu.”
Nguồn tham khảo (References)
- Nghị định 111/2021/NĐ-CP: Sửa đổi, bổ sung quy định về nhãn hàng hóa (Văn bản pháp lý cao nhất hiện nay).
https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=204681 - Nghị định 128/2020/NĐ-CP: Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan.
https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=201401
