Chào bạn, tôi là Trần Duy Thuận đây. Hãy tưởng tượng: Bạn xuất khẩu một container hàng gốm sứ sang Mỹ, trị giá 50.000 USD. Mọi thủ tục hải quan, chất lượng hàng hóa đều hoàn hảo.
Nhưng khi hàng đến cảng Long Beach, Hải quan Mỹ ra lệnh: “Trả về nơi xuất phát!” (Return to origin).
Lý do không phải do hàng hóa, mà do… cái pallet gỗ kê bên dưới. Pallet này làm từ gỗ tự nhiên nhưng không có dấu xác nhận đã xử lý mối mọt. Hải quan lo ngại nó mang theo ấu trùng lạ xâm nhập vào hệ sinh thái của họ.
Đây là cơn ác mộng có thật của rất nhiều doanh nghiệp. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về Hun trùng (Fumigation) và Tiêu chuẩn ISPM 15 để tránh cảnh “mất cả chì lẫn chài” chỉ vì một thanh gỗ kê hàng.
Hun trùng và ISPM 15 là gì?
Hun trùng (Fumigation) là gì?
Hun trùng là phương pháp sử dụng các loại hóa chất (phổ biến nhất là Methyl Bromide) hoặc xử lý nhiệt để tiêu diệt các loại côn trùng, mối mọt, nấm mốc, ấu trùng ẩn nấp bên trong hàng hóa hoặc vật liệu đóng gói (bao bì gỗ, tre, nứa…).
Tiêu chuẩn ISPM 15 (Tấm hộ chiếu của Gỗ)
ISPM 15 (International Standard for Phytosanitary Measures No. 15) là quy chuẩn quốc tế về các biện pháp kiểm dịch thực vật đối với vật liệu đóng gói bằng gỗ.
Mục đích của nó là ngăn chặn sự lây lan của dịch hại thực vật từ quốc gia này sang quốc gia khác qua đường thương mại.
Dấu hiệu nhận biết: Một pallet gỗ đạt chuẩn ISPM 15 bắt buộc phải được đóng một con dấu đặc biệt (thường gọi là dấu IPPC hay dấu “cây lúa mì”).
Phân loại Gỗ: Khi nào Bắt buộc, Khi nào được Miễn?
Không phải loại gỗ nào cũng cần hun trùng. Hiểu rõ điều này giúp bạn tiết kiệm rất nhiều chi phí.
| Loại vật liệu | Ví dụ | Yêu cầu Hun trùng? |
|---|---|---|
| Gỗ thịt (Solid Wood) | Pallet gỗ thông, thùng kiện gỗ tự nhiên, thanh chèn lót (dunnage), tấm kê. | BẮT BUỘC (Phải xử lý & Đóng dấu ISPM 15). |
| Gỗ nhân tạo (Processed Wood) | Plywood (Gỗ dán), MDF (Gỗ công nghiệp), Particle board (Ván dăm). | KHÔNG CẦN (Do quá trình sản xuất đã dùng keo và nhiệt độ cao, mối mọt không sống được). |
| Vật liệu khác | Pallet nhựa, Pallet giấy, Pallet sắt. | KHÔNG CẦN. |
Mẹo tiết kiệm (Cost-saving Tip): Nếu bạn xuất khẩu hàng đi Úc, Mỹ hay Châu Âu và muốn tránh rắc rối về thủ tục hun trùng, hãy chuyển sang dùng Pallet nhựa hoặc Pallet Plywood/Giấy. Giá mua ban đầu có thể cao hơn, nhưng bạn tiết kiệm được phí hun trùng và loại bỏ rủi ro bị trả hàng.
Giải mã con dấu IPPC “thần thánh”
Một con dấu ISPM 15 hợp lệ đóng trên pallet phải bao gồm các thông tin sau (thường nằm trong một khung hình chữ nhật):
- Biểu tượng IPPC: Hình bông lúa mì (bên trái).
- XX: Mã quốc gia (Ví dụ: VN cho Việt Nam).
- 000: Mã số định danh của Nhà cung cấp dịch vụ hun trùng (được cơ quan chức năng cấp phép).
- YY: Phương pháp xử lý.
- MB (Methyl Bromide): Xử lý bằng hóa chất.
- HT (Heat Treatment): Xử lý bằng nhiệt (sấy khô lõi gỗ đạt 56°C trong 30 phút).
Cảnh báo: Nếu pallet của bạn có hun trùng thật, có giấy chứng nhận, nhưng QUÊN ĐÓNG DẤU lên gỗ -> Hàng vẫn bị coi là không hợp lệ tại cảng đến.
Quy trình thực hiện & Chứng từ
1. Thời điểm thực hiện
Việc hun trùng thường được thực hiện tại kho của nhà máy (trùm bạt kín container) hoặc tại bãi cảng trước khi hạ container.
- Thời gian ủ thuốc thường là 24 – 48 giờ.
- Sau khi ủ xong, phải mở cửa container để thông gió (aeration) cho bay hết khí độc trước khi niêm phong kẹp chì (seal).
2. Chứng thư Hun trùng (Fumigation Certificate)
Đây là chứng từ quan trọng thứ 2 sau con dấu. Sau khi xử lý xong, công ty dịch vụ sẽ cấp cho bạn “Fumigation Certificate”.
Bộ hồ sơ gửi cho khách hàng nước ngoài BẮT BUỘC phải có tờ này để họ làm thủ tục nhập khẩu. Trên chứng thư phải ghi rõ các thông tin: Liều lượng thuốc, thời gian ủ, nhiệt độ, và số container/seal.
Những sai lầm “chết người” cần tránh
- Hun trùng quá sớm: Thuốc hun trùng chỉ có tác dụng diệt côn trùng ĐANG CÓ trong gỗ. Nó không có tác dụng phòng ngừa vĩnh viễn. Nếu bạn hun trùng xong, để pallet lăn lóc ở kho ẩm thấp 1 tháng rồi mới xuất đi, mối mọt có thể xâm nhập lại (Tái nhiễm – Re-infestation).Lời khuyên: Hun trùng càng sát ngày đóng hàng càng tốt (thường chứng thư có giá trị 21 ngày).
- Dùng rơm rạ chèn lót: Một số nước (đặc biệt là Úc) CẤM TUYỆT ĐỐI rơm rạ, cỏ khô. Đừng bao giờ dùng chúng để chèn hàng, dù bạn có hun trùng kỹ cỡ nào.
- Con dấu bị mờ/nhòe: Hãy kiểm tra từng cái pallet trước khi đóng vào container. Nếu dấu bị mờ không đọc được, Hải quan nước bạn có quyền nghi ngờ bạn làm giả.
Kết luận
Đừng để một lô hàng trị giá hàng trăm ngàn đô la gặp rủi ro chỉ vì tiết kiệm vài trăm ngàn đồng tiền xử lý pallet.
Quy tắc vàng:
- Nếu dùng gỗ tự nhiên: Bắt buộc Hun trùng + Đóng dấu IPPC + Có Chứng thư.
- Nếu muốn an toàn tuyệt đối: Dùng Plywood, Nhựa hoặc Sắt.
Nguồn tham khảo (References)
- IPPC (International Plant Protection Convention): Trang chủ của Công ước Bảo vệ Thực vật Quốc tế, nơi ban hành tiêu chuẩn ISPM 15.
https://www.ippc.int/largefiles/ISPM_15_Vietnamese_2012-12-11.pdf - Australian Department of Agriculture, Fisheries and Forestry: Quy định cực kỳ nghiêm ngặt của Úc về kiểm dịch thực vật (đặc biệt là mùa BMSB).
https://www.agriculture.gov.au/biosecurity-trade/import/arrival/clearance-inspection
