Chào bạn, tôi là Trần Duy Thuận đây. Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào một món hàng bạn đặt từ Hà Nội lại có mặt ở kho TP.HCM ngay sáng hôm sau để chuẩn bị giao? “Phép màu” đó không xảy ra ở chặng đầu hay chặng cuối, mà nằm ở một công đoạn hùng hậu và đầy sức mạnh ở giữa.
Sau khi hàng hóa được thu gom ở First-Mile, và trước khi được phân phối đến tay bạn ở Last-Mile, chúng phải trải qua một hành trình dài và tối quan trọng. Hành trình đó chính là Middle-Mile Delivery (Vận chuyển chặng giữa).
Bài viết này sẽ giải mã toàn bộ về Middle-Mile – “xương sống” chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa số lượng lớn giữa các khu vực, và lý giải tại sao việc tối ưu hóa nó lại là chìa khóa để xây dựng một mạng lưới logistics hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
Định nghĩa Middle-Mile Delivery (Vận chuyển chặng giữa)
Middle-Mile Delivery (Vận chuyển chặng giữa) là quá trình vận chuyển hàng hóa với số lượng lớn (hàng hóa đã được tổng hợp sau chặng First-Mile) giữa hai cơ sở vật chất của một hệ thống logistics. Điển hình nhất là việc vận chuyển từ một kho tổng hoặc trung tâm phân loại chính đến một trung tâm phân phối hoặc kho vệ tinh khu vực.
Nói một cách đơn giản, nếu First-Mile là “gom hàng” và Last-Mile là “giao hàng”, thì Middle-Mile chính là “TRUNG CHUYỂN” hàng hóa trên quãng đường dài. Đặc điểm nhận dạng của nó là: khối lượng vận chuyển lớn, ít điểm dừng, và tập trung tối đa vào hiệu quả chi phí trên mỗi kilomet.
Vị trí của Middle-Mile trong “Bộ ba” Vận chuyển
Để có một cái nhìn rõ ràng nhất, hãy hình dung dòng chảy hoàn chỉnh của một đơn hàng trong thương mại điện tử:
- 1. FIRST-MILE (Thu gom):
- Hành trình: Từ nhiều người bán/nhà cung cấp → đến một kho tổng/bưu cục.
- Mục tiêu: Tập hợp hàng hóa.
- 2. MIDDLE-MILE (Trung chuyển):
- Hành trình: Từ một kho tổng → đến một kho khu vực (ở tỉnh/thành phố khác).
- Mục tiêu: Vận chuyển đường dài hiệu quả.
- 3. LAST-MILE (Phân phối):
- Hành trình: Từ một kho khu vực → đến nhiều khách hàng cuối.
- Mục tiêu: Giao hàng tận tay người nhận.
Middle-Mile chính là cây cầu, là “đường cao tốc” nối liền điểm tập kết đầu vào và điểm xuất phát đầu ra của hàng hóa.
Quy trình và các Phương thức hoạt động chính của Middle-Mile
Hoạt động ở chặng giữa tập trung vào tốc độ và quy mô.
Quy trình cơ bản:
- Xếp hàng lên phương tiện (Loading): Hàng hóa đã được phân loại theo điểm đến sẽ được xếp lên các phương tiện vận tải lớn như xe tải, xe container.
- Vận chuyển đường trục (Line-haul): Đây là “trái tim” của Middle-Mile. Phương tiện di chuyển quãng đường dài, thường là vào ban đêm để tránh kẹt xe và đảm bảo hàng đến nơi vào sáng sớm hôm sau.
- Dỡ hàng tại điểm đến (Unloading): Hàng hóa được dỡ xuống tại kho khu vực và sẵn sàng cho quy trình phân loại, chia nhỏ để giao ở chặng Last-Mile.
Các phương thức vận tải phổ biến:
- Vận tải đường bộ: Là phương thức chủ đạo và linh hoạt nhất, bao gồm hai hình thức chính:
- FTL (Full Truckload – Vận chuyển nguyên xe): Doanh nghiệp thuê trọn một chiếc xe tải để chở hàng của riêng mình. Tối ưu về tốc độ và an toàn nhưng yêu cầu khối lượng hàng đủ lớn.
- LTL (Less-Than-Truckload – Vận chuyển hàng lẻ): Nhiều doanh nghiệp cùng chia sẻ không gian trên một chiếc xe tải. Tiết kiệm chi phí hơn cho các lô hàng nhỏ và vừa.
- Vận tải đường hàng không (Air Freight): Thường được sử dụng cho các loại hàng hóa có giá trị cao, yêu cầu thời gian vận chuyển cực nhanh giữa các thành phố lớn.
- Kỹ thuật tối ưu: Các trung tâm phân loại hiện đại thường áp dụng kỹ thuật Cross-docking. Hàng hóa từ xe tải đến sẽ được phân loại và chuyển thẳng sang xe tải đi mà gần như không cần qua khâu lưu kho, giúp giảm thời gian xử lý xuống mức tối thiểu.
Tại sao tối ưu Middle-Mile là “chìa khóa vàng” để giảm chi phí?
Mặc dù “ẩn mình”, hiệu quả của Middle-Mile lại tác động trực tiếp đến túi tiền của doanh nghiệp và sự hài lòng của khách hàng.
- Tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô (Economies of Scale): Chi phí để vận chuyển 1.000 gói hàng trên một chiếc xe tải lớn sẽ rẻ hơn rất nhiều so với chi phí để 1.000 chiếc xe máy đi giao từng gói. Middle-Mile là nơi lợi thế này được phát huy tối đa, giúp giảm giá thành vận chuyển trên từng đơn vị sản phẩm.
- Quyết định tốc độ giao hàng toàn trình (End-to-End Speed): Lời hứa “Giao hàng toàn quốc trong 2-3 ngày” phụ thuộc gần như 100% vào tốc độ của Middle-Mile. Một mạng lưới trung chuyển hiệu quả, ổn định cho phép doanh nghiệp đưa ra những cam kết giao hàng hấp dẫn hơn.
- Giảm thiểu điểm chạm và rủi ro: Một quy trình Middle-Mile được tổ chức tốt giúp giảm số lần hàng hóa bị xếp dỡ, di chuyển giữa các kho. Ít điểm chạm hơn đồng nghĩa với việc giảm nguy cơ hư hỏng, thất lạc, từ đó giảm các chi phí phát sinh không đáng có.
Kết luận
Middle-Mile Delivery chính là “xương sống” mạnh mẽ nhưng thầm lặng, là động cơ chính giúp hàng hóa lưu thông trên khắp đất nước, kết nối khâu thu gom đầu vào và khâu phân phối đến khách hàng. Nó có thể không phải là bộ mặt thương hiệu hào nhoáng như Last-Mile, nhưng “sức khỏe” của nó quyết định đến “sức khỏe” của toàn bộ hệ thống logistics.
Và dù khách hàng không trực tiếp nhìn thấy quá trình này, họ chắc chắn sẽ “cảm nhận” được hiệu quả của nó thông qua tốc độ giao hàng và chi phí vận chuyển mà họ phải trả. Đối với bất kỳ doanh nghiệp nào muốn xây dựng một mạng lưới logistics quy mô lớn, làm chủ Middle-Mile chính là làm chủ cuộc chơi về chi phí và hiệu suất.
Theo bạn, đâu là yếu tố lớn nhất ảnh hưởng đến tốc độ vận chuyển hàng hóa liên tỉnh tại Việt Nam hiện nay? Hãy chia sẻ góc nhìn của bạn ở phần bình luận!
